Gdánsk overeenkomst (Nederlandse tekst, 31 augustus 1980): communistisch overheid Polen doet concessies

/

Op 31 augustus 1980 sloot de Poolse regering, gedwongen door massale stakingen in communistisch Polen, een sociaal contract met de stakers en demonstranten in het land. Er kwam hierna ruimte voor de oprichting van vakbonden. Kort hierna richtte stakingsleider Lech Walesa de vakbond Solidarnosc (Solidariteit) op, die uiteindelijk in 1989 het communisme in Polen op een vreedzame manier wist te beëindigen. De Nederlandse tekst van de Gdánsk-overeenkomst luidt als volgt:

1. Aanvaarding van vrije vakbonden die onafhankelijk zijn van de Communistische Partij en van ondernemingen, in overeenstemming met conventie nr. 87 van de Internationale Arbeidsorganisatie betreffende het recht om vrije vakbonden op te richten, dat werd geratificeerd door de communistische regering van Polen.

2. Een garantie van het recht om te staken en van de veiligheid van stakers en degenen die hen helpen.

3. Naleving van de grondwettelijke garantie van vrijheid van meningsuiting, pers en publicatie, inclusief vrijheid voor onafhankelijke uitgevers, en de beschikbaarheid van de massamedia voor vertegenwoordigers van alle religies.

4. Een terugkeer van vroegere rechten op: 1) mensen die na de stakingen van 1970 en 1976 van hun werk zijn ontslagen, en 2) studenten die vanwege hun opvattingen van school worden gestuurd. De vrijlating van alle politieke gevangenen, onder wie Edward Zadrozynski, Jan Kozlowski en Marek Kozlowski. Stopzetting van de onderdrukking van het individu vanwege persoonlijke overtuiging.

5. Beschikbaarheid voor de massamedia van informatie over de vorming van het Inter-factory Strike Committee en publicatie van zijn eisen.

6. Het ondernemen van acties om het land uit zijn crisissituatie te halen op de volgende manieren: a) het openbaar maken van volledige informatie over de sociaaleconomische situatie, en b) alle sectoren en sociale klassen in staat stellen deel te nemen aan de discussie over de hervormingsprogramma.

7. Compensatie van alle arbeiders die aan de staking deelnemen voor de periode van de staking, met vakantiegeld van de Centrale Raad van Vakbonden.

8. Een verhoging van het basissalaris van elke werknemer met 2.000 zloty per maand als compensatie voor de recente prijsverhoging.

9. Gegarandeerde automatische loonsverhogingen op basis van prijsstijgingen en daling van het reële inkomen.

10. Een volledige aanvoer van voedingsproducten voor de binnenlandse markt, waarbij de export beperkt blijft tot overschotten.

11. De afschaffing van ‘commerciële’ prijzen en van andere verkopen voor harde valuta in speciale winkels.

12. De selectie van managementpersoneel op basis van kwalificaties, niet op basis van partijlidmaatschap. Voorrechten van de geheime politie, de reguliere politie en het partijapparaat moeten worden opgeheven door familiesubsidies gelijk te trekken, speciale winkels af te schaffen, enz.

13. De introductie van voedselbonnen voor vlees en vleesproducten (gedurende de periode waarin de controle op de marktsituatie weer terugkomt).

14. Verlaging van de pensioenleeftijd voor vrouwen tot 50 en voor mannen tot 55 jaar, of na 30 jaar arbeid in Polen voor vrouwen en 35 jaar voor mannen, ongeacht de leeftijd.

15. Overeenstemming van ouderdomspensioenen en lijfrenten met wat werkelijk is gestort.

16. Verbeteringen in de arbeidsomstandigheden van de gezondheidsdienst om volledige medische zorg voor werknemers te verzekeren.

17. Zekerheid van een redelijk aantal plaatsen in kinderdagverblijven en kleuterscholen voor de kinderen van werkende moeders.

18. Betaald zwangerschapsverlof voor drie jaar.

19. Een afname van de wachttijd voor appartementen.

20. Een verhoging van de tegemoetkoming voor woon-werkverkeer tot 100 zloty van 40, met een aanvullende uitkering bij scheiding.

21. Een rustdag op zaterdag. Werknemers in het brigadesysteem of 24-uurs banen moeten worden gecompenseerd voor het verlies van vrije zaterdagen met meer verlof of ander betaald verlof.

Bron:
https://en.wikipedia.org/wiki/Gda%C5%84sk_Agreement